Phương pháp học tập trải nghiệm là một cách tiếp cận giáo dục trong đó người học tiếp thu kiến thức thông qua thực hành, khám phá và vận động, thay vì chỉ học thuộc lý thuyết một cách thụ động. Phương pháp này nhấn mạnh vào trải nghiệm thực tế, giúp người học tự rút ra bài học từ các tình huống cụ thể.
Những đặc điểm nổi bật của phương pháp học tập trải nghiệm bao gồm:
Phương pháp học tập trải nghiệm không giới hạn trong các môn khoa học. Chúng có thể áp dụng vào nhiều lĩnh vực như toán học, ngôn ngữ, nghệ thuật, kỹ năng sống và giáo dục hướng nghiệp. Các phương pháp này có thể thực hiện từ cấp bậc mầm non đến THPT.
Ví dụ, trong một bài học về tài chính cá nhân. Thay vì chỉ giảng giải về thu nhập và chi tiêu, giáo viên có thể giao cho học sinh nhiệm vụ lập kế hoạch ngân sách cho một chuyến du lịch. Học sinh sẽ phải tính toán chi phí, lập kế hoạch tiết kiệm và tìm cách tối ưu hóa chi tiêu. Đây là những kỹ năng có giá trị thực tiễn cao.
Trong giáo dục hiện đại, phương pháp học tập trải nghiệm đang ngày càng được áp dụng rộng rãi nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện về trí tuệ, kỹ năng và cảm xúc. Một trong những phương pháp nổi bật nhất là phương pháp Montessori, được đánh giá cao nhờ tính thực tiễn, khuyến khích trẻ tự chủ và học tập thông qua trải nghiệm thực tế.
1. Montessori – Học qua thực hành với giáo cụ trực quan
Montessori là phương pháp giáo dục do bác sĩ và nhà giáo dục người Ý Maria Montessori phát triển vào đầu thế kỷ 20. Phương pháp này dựa trên nguyên tắc “học qua trải nghiệm”, sử dụng giáo cụ trực quan để giúp trẻ học tập một cách chủ động, tự nhiên và phù hợp với nhịp độ phát triển cá nhân.
Montessori không chỉ tập trung vào truyền đạt kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng sống, phát triển tư duy độc lập, khả năng tập trung và tinh thần trách nhiệm ở trẻ. Trẻ được tự lựa chọn hoạt động theo sở thích và khả năng của mình, từ đó hình thành tư duy độc lập. Với phương pháp này, giáo viên đóng vai trò hướng dẫn, quan sát thay vì áp đặt trẻ làm theo khuôn mẫu cứng nhắc.
Giáo cụ Montessori được thiết kế để khuyến khích trẻ tập trung vào một nhiệm vụ cho đến khi hoàn thành. Trong môi trường học tập yên tĩnh, trật tự sẽ giúp trẻ rèn luyện sự kiên nhẫn và khả năng chú ý. Giáo cụ Montessori khuyến khích trẻ tự khám phá, tự tìm ra quy luật thay vì nghe giảng đơn thuần. Trẻ được khuyến khích đặt câu hỏi, thử nghiệm và tìm ra giải pháp. Từ đó phát triển khả năng tư duy logic và sáng tạo.
Ngoài ra, trẻ được trải nghiệm trực tiếp thông qua các giáo cụ chuyên biệt như bảng cát chữ cái, hạt toán học, mô hình khoa học,… Việc học bằng tay, mắt, tai giúp trẻ hiểu sâu hơn thay vì chỉ tiếp thu lý thuyết một cách thụ động. Trẻ được học trong môi trường đa độ tuổi, rèn luyện kỹ năng giao tiếp và hợp tác với bạn bè. Từ đó, các con học được cách giúp đỡ, hướng dẫn lẫn nhau thay vì cạnh tranh.
Montessori là phương pháp học tập trải nghiệm phù hợp với trẻ từ 0 – 6 tuổi. Để triển khai phương pháp này hiệu quả, giáo viên và phụ huynh có thể áp dụng các cách sau:
Trong môi trường Montessori, giáo viên không phải là người truyền đạt kiến thức một chiều. Thầy cô đóng vai trò quan sát viên, người hướng dẫn và hỗ trợ. Giáo viên sẽ theo dõi từng trẻ, nhận biết sở thích, nhu cầu và tốc độ học tập của mỗi em để đưa ra những gợi ý phù hợp.
Ứng dụng Montessori vào học tập tại nhà
Phụ huynh hoàn toàn có thể áp dụng phương pháp Montessori ngay tại nhà để tạo ra một môi trường học tập tự nhiên, giúp trẻ phát triển toàn diện.
2. Reggio Emilia – Học thông qua nghệ thuật và dự án
Reggio Emilia là một phương pháp giáo dục có nguồn gốc từ Ý, được sáng lập bởi Loris Malaguzzi sau Thế chiến II. Phương pháp này nhấn mạnh vào việc học qua nghệ thuật, dự án sáng tạo và sự tham gia của cộng đồng.
Trẻ em trong lớp học Reggio Emilia không bị bó buộc bởi chương trình cứng nhắc mà được khuyến khích khám phá thế giới thông qua sự sáng tạo, giao tiếp và tương tác xã hội. Giáo viên đóng vai trò hướng dẫn, giúp trẻ xây dựng kiến thức dựa trên trải nghiệm thực tế và sở thích cá nhân.
Ví dụ như giấy, đất nặn, vải, bìa cứng, lá cây, nước để trẻ có thể sáng tạo mà không bị giới hạn. Tạo không gian trưng bày sản phẩm của trẻ, giúp trẻ tự hào về thành quả của mình và khuyến khích sự sáng tạo liên tục.
Điểm cốt lõi của phương pháp này là quan điểm về “100 ngôn ngữ của trẻ”. Tức là mỗi đứa trẻ có nhiều cách khác nhau để thể hiện bản thân, từ hội họa, điêu khắc, kể chuyện, diễn xuất đến khoa học và kỹ thuật.
Phương pháp này mang lại nhiều lợi ích vượt trội, giúp trẻ phát triển toàn diện cả về tư duy, cảm xúc và kỹ năng xã hội.
Để triển khai phương pháp này, có thể áp dụng các cách sau:
Với phương pháp học tập trải nghiệm này, giáo viên không dạy theo sách giáo khoa. Thay vào đó, thầy cô sẽ thiết kế hoạt động dựa trên sự quan tâm, sở thích của trẻ. Thầy cô cần liên tục quan sát, lắng nghe và điều chỉnh nội dung học tập theo phản hồi của trẻ. Mỗi trẻ có tốc độ khám phá riêng, có thể mất nhiều thời gian để hoàn thành một dự án. Nếu trẻ mất hứng thú, giáo viên có thể hướng dẫn trẻ chuyển sang chủ đề khác thay vì ép buộc.
Khi áp dụng Reggio Emilia, phụ huynh có thể hỗ trợ bằng cách gợi ý các dự án sáng tạo tại nhà. Ví dụ như vẽ bản đồ khu phố, làm mô hình ngôi nhà từ bìa carton. Trò chuyện với con về những gì đã học, đặt câu hỏi để khuyến khích con suy nghĩ. Chuẩn bị vật liệu sáng tạo như bút màu, giấy vẽ, đất nặn để trẻ có thể thực hành tại nhà.
3. STEM – Kết hợp Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học vào trải nghiệm thực tế
STEM là một phương pháp giáo dục tích hợp, kết hợp Khoa học (Science), Công nghệ (Technology), Kỹ thuật (Engineering) và Toán học (Mathematics) vào quá trình học tập thông qua thực hành và khám phá.
Không giống như phương pháp truyền thống tách biệt từng môn học, STEM giúp trẻ tiếp cận kiến thức một cách liên môn và ứng dụng vào thực tế. Thay vì học Toán chỉ qua công thức hay học Khoa học chỉ qua sách vở, trẻ sẽ thực hành các thí nghiệm, chế tạo mô hình, lập trình robot,… Từ đó rèn luyện tư duy logic, kỹ năng giải quyết vấn đề và sáng tạo. Lợi ích và tính ưu việt của phương pháp STEM bao gồm:
Để triển khai phương pháp học tập trải nghiệm STEM hiệu quả, thầy cô và quý phụ huynh có thể thực hiện bằng các cách sau:
Ví dụ, với chủ đề xây dựng hệ thống lọc nước mini. Đầu tiên, giáo viên sẽ đặt vấn đề “Làm thế nào để biến nước bẩn thành nước sạch?”. Thầy cô cho các con thảo luận nhóm, trẻ sẽ tự đề xuất các phương án lọc nước theo ý kiến của mình. Sau khi có kết quả thảo luận, giáo viên và học sinh tiến hành thử nghiệm. Chuẩn bị nguyên vật liệu: chai nhựa, cát, sỏi, than hoạt tính, vải lọc. Chế tạo bộ lọc và thử nghiệm với nước bẩn. Sau đó, quan sát kết quả và điều chỉnh thiết kế nếu cần. Ở bước đánh giá kết quả. Cả lớp sẽ tiến hành so sánh chất lượng nước trước và sau khi lọc, thảo luận cách cải thiện mô hình. Cuối cùng, giáo viên mở rộng bài học, cho học sinh tìm hiểu về hệ thống lọc nước trong thực tế và ứng dụng công nghệ hiện đại.
STEM không chỉ là lập trình hay robot. Giáo viên có thể áp dụng STEM bằng các nguyên vật liệu đơn giản như giấy, bìa cứng, chai nhựa. Trong quá trình dạy, thầy cô không nên cung cấp sẵn câu trả lời mà chỉ nên đóng vai trò hướng dẫn học sinh.
Trẻ học được nhiều nhất khi thử nghiệm và rút kinh nghiệm từ sai lầm. Do đó, nếu thất bại, hãy khích lệ, tìm ra nguyên nhân và cổ vũ trẻ điều chỉnh thiết kế tối ưu hơn. Sau mỗi dự án, khuyến khích trẻ trình bày quá trình thực hiện, những gì đã học được và cách cải thiện sản phẩm.
Phụ huynh có thể áp dụng STEM tại nhà bằng cách cho trẻ thực hiện các thí nghiệm đơn giản như làm pin từ chanh, thiết kế tên lửa giấy. Khuyến khích trẻ quan sát và đặt câu hỏi về các hiện tượng xung quanh.
4. Dạy học dự án (Project-Based Learning – PBL): Phương pháp học tập thông qua thực tiễn
Dạy học dự án (Project-Based Learning – PBL) là một phương pháp học tập trải nghiệm mà học sinh học tập thông qua việc thực hiện các dự án thực tế. Thay vì tiếp thu kiến thức một cách thụ động từ giáo viên, học sinh sẽ được giao một vấn đề thực tế hoặc một thử thách. Sau đó tự tìm hiểu, nghiên cứu và tạo ra sản phẩm cuối cùng để giải quyết vấn đề đó.
Điểm khác biệt của PBL so với phương pháp truyền thống là học sinh không chỉ học lý thuyết mà còn phải ứng dụng kiến thức vào thực tế. Kết hợp nhiều kỹ năng như tư duy phản biện, làm việc nhóm, sáng tạo và giao tiếp.
Ví dụ, với chủ đề: “Làm thế nào để giảm rác thải nhựa trong trường học?”. Học sinh nghiên cứu tác hại của nhựa, thực hiện khảo sát, đề xuất giải pháp. Và cuối cùng thiết kế một chiến dịch truyền thông để nâng cao nhận thức cho bạn bè. Lợi ích thiết thực của phương pháp PBL:
Để triển khai phương pháp học tập trải nghiệm này, thầy cô và phụ huynh cần nắm rõ các bước thực hiện một dự án PBL:
Để dự án đạt hiệu quả, cần đáp ứng yếu tố thực tiễn, gắn liền với cuộc sống và đủ thách thức nhưng không quá khó. Giáo viên cần hướng dẫn các em chia dự án thành các giai đoạn nhỏ theo 5 bước như trên để đảm bảo tiến độ và kết quả thực hiện.
Thầy cô chỉ nên đóng vai trò người hướng dẫn, không áp đặt cách làm mà để học sinh tự tìm ra giải pháp. Các em cần có cơ hội báo cáo, phản biện, bảo vệ ý tưởng để rèn kỹ năng thuyết trình và tư duy logic. Trong giai đoạn công nghệ 4.0, nên hướng dẫn học sinh sử dụng các công cụ như Google Docs, Canva, PowerPoint, video… Đây là cách tốt nhất để giúp học sinh làm báo cáo, thiết kế sản phẩm sáng tạo hơn.
Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, phương pháp học tập trải nghiệm ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh phát triển tư duy, kỹ năng và khả năng ứng dụng thực tế. Không chỉ dừng lại ở lý thuyết khô khan, học tập trải nghiệm mang đến cho trẻ cơ hội khám phá, thực hành và phát triển toàn diện. Tại Việt Nam, một trong những ngôi trường tiên phong áp dụng phương pháp này một cách bài bản và hệ thống là SenTia School. Đây là trường liên cấp đạt chuẩn quốc tế với chương trình giảng dạy Oxford xuyên suốt từ tiểu học đến THPT.
SenTia School không chỉ nổi bật với chương trình học OxfordAQA, giúp học sinh tiếp cận nền giáo dục Anh Quốc ngay từ những năm đầu. Trường còn sở hữu đội ngũ giáo viên chất lượng cao. 100% giáo viên đạt trình độ đại học trở lên, trong đó 47% giáo viên nước ngoài và 43% giáo viên Việt Nam có bằng Thạc sĩ, Tiến sĩ. Đặc biệt, giáo viên SenTia được đào tạo chuyên sâu bởi AQA Oxford – đơn vị khảo thí hàng đầu thế giới. Đảm bảo phương pháp giảng dạy đạt chuẩn quốc tế. Từ đó, tạo nền tảng vững chắc để học sinh phát triển tư duy phản biện, kỹ năng nghiên cứu và khả năng tự học.
Bên cạnh chương trình học tiên tiến, SenTia School còn sở hữu cơ sở vật chất hiện đại bậc nhất, đáp ứng tiêu chuẩn giáo dục quốc tế. Với diện tích 10.000m², hệ thống lớp học rộng rãi, thư viện chuyên biệt, phòng thí nghiệm, xưởng STEM, phòng nghệ thuật, sân thể thao đa năng và bể bơi bốn mùa. SenTia tạo ra một môi trường lý tưởng để học sinh trải nghiệm học tập thực tế. Nhà trường áp dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến như Montessori, Reggio Emilia, STEM, Project-based Learning, Học sinh không chỉ nắm vững kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng tư duy, sáng tạo và giải quyết vấn đề.
Với phương pháp giảng dạy tiên tiến, đội ngũ giáo viên chất lượng và môi trường học tập đạt chuẩn quốc tế, SenTia School cam kết giúp học sinh phát triển toàn diện về trí tuệ – thể chất – tâm hồn – nhân cách. Học sinh không chỉ tự tin đạt các chứng chỉ Cambridge, OxfordAQA mà còn sẵn sàng hội nhập vào môi trường học thuật quốc tế, mở ra cánh cửa vào các trường đại học danh tiếng trên thế giới. Nếu phụ huynh đang tìm kiếm một môi trường giáo dục hiện đại, nơi con được học tập thông qua trải nghiệm thực tế và phát triển tối đa tiềm năng, SenTia School chính là sự lựa chọn lý tưởng.
Phương pháp học tập trải nghiệm không chỉ giúp trẻ tiếp thu kiến thức nhanh hơn mà còn rèn luyện tư duy phản biện, sáng tạo và kỹ năng thực tế. Khi được học thông qua trải nghiệm, trẻ sẽ hứng thú, chủ động và ghi nhớ sâu hơn. Để đạt hiệu quả cao nhất, phụ huynh, giáo viên và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ, tạo ra môi trường học tập giàu trải nghiệm. Hãy áp dụng ngay hôm nay, giúp trẻ phát triển toàn diện và sẵn sàng cho tương lai!
XEM THÊM
Tin tức
Nguyễn Thế Minh Khang, học sinh lớp 12A vừa chính thức ghi danh vào University of Georgia (UGA) – một trong những trường đại học công lập hàng đầu tại Mỹ, với điểm SAT 1510 (top 3%), IELTS 8.0 cùng một hồ sơ ngoại khóa ấn tượng. Theo bảng xếp hạng U.S. News & World […]
Sau những kết nối cảm xúc của đêm trại Camping night, các SenTians Khối 9-10-11-12 còn tiếp tục được trải nghiệm những hoạt động thể thao đầy thử thách và gắn kết tình đồng đội. Những trận đấu Touch Rugby (bóng bầu dục chạm) và Dodgeball (bóng né) đặc biệt đã cho thấy sự nhanh […]
Sau khoảng thời gian ôn tập và thi giữa kì chăm chỉ, SenTians chúng mình có cơ hội thư giãn và tận hưởng những khoảnh khắc vui vẻ trong một buổi Camping night – Đêm trại sôi động ngay tại trường. Được tham gia vào không khí vui vẻ này thật sự là một món […]
SenTia School tự hào nhận tin vui từ 10 học sinh đã xuất sắc đạt giải trong Kỳ thi Olympic các môn Văn hóa lớp 10 và 11 của cụm trường THPT Nam – Bắc Từ Liêm năm học 2024-2025. Đây là một cuộc thi học thuật – sân chơi trí tuệ, tạo cơ hội […]
SenTia School vô cùng tự hào và vui mừng khi nhận được tin bạn Nguyễn Khánh Hân – học sinh lớp 12A đã xuất sắc giành được Học bổng Toàn cầu (Global Scholarship) trị giá ~7.2 tỉ VND, ngành Tài chính tại Tulane University (Đại học Tulane), một trong những trường đại học danh tiếng […]
Bạn có bao giờ tự hỏi: Điều gì giúp mỗi cá nhân hiểu được chính mình giữa dòng chảy lịch sử? Câu trả lời nằm ở những giá trị cốt lõi mà cha ông đã truyền lại qua bao thế hệ – từ nền văn hóa, phong tục, đến những câu chuyện truyền thuyết đầy […]
Tin tức nổi bật
Trong bối cảnh giáo dục đổi mới, nhiều phụ huynh không chỉ quan tâm đến kết quả học tập mà còn đặt câu hỏi: “Con đang học như thế nào để trưởng thành?”. Dạy học theo dự án (Project-Based Learning PBL) đang trở thành phương pháp hiện đại, giúp học sinh phát triển tư duy, […]
Không còn là phương pháp dành riêng cho THCS hay THPT, dạy học theo dự án ở tiểu học đang trở thành xu hướng giáo dục hiện đại, giúp học sinh học qua trải nghiệm thực tế. Phương pháp này không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn nuôi dưỡng tư duy, cảm xúc và […]
Trong chương trình GDPT 2018, hoạt động trải nghiệm lớp 5 lần đầu tiên được đưa vào như một môn học chính thức, giúp học sinh rèn kỹ năng sống, tinh thần tự lập và khả năng làm việc nhóm. Đây là giai đoạn bản lề trước khi trẻ chuyển cấp, rất cần sự phát […]
Trong quá trình chăm sóc và giáo dục trẻ nhỏ, việc xây dựng giáo án STEAM nhà trẻ 24-36 tháng đóng vai trò quan trọng đối với giáo viên mầm non. Theo đó, giáo án được xem là kim chỉ nam giúp giáo viên tổ chức hoạt động bài bản, có mục tiêu rõ ràng. […]
Hoạt động trải nghiệm lớp 4 là một phần không thể thiếu trong quá trình học tập và phát triển toàn diện của học sinh. Thông qua các hoạt động thực tế, học sinh có thể củng cố kiến thức sách vở trên lớp kết hợp rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp […]
Du học Mỹ luôn là mục tiêu của nhiều sinh viên quốc tế nhờ vào hệ thống giáo dục chất lượng và cơ hội phát triển nghề nghiệp tuyệt vời. Tuy nhiên, chi phí du học Mỹ lại là một trong những yếu tố khiến nhiều người băn khăn. Tùy thuộc vào trường học, khu […]
Với cách tiếp cận toàn diện, các dự án STEAM mầm non dần trở thành xu hướng giáo dục hiện đại, tạo nền tảng vững chắc để trẻ phát triển cân bằng giữa trí tuệ và cảm xúc. Đồng thời, tạo điều kiện cho trẻ sẵn sàng thích nghi với những thay đổi của xã […]
Học bổng du học Mỹ là “tấm vé vàng” giúp bạn biến ước mơ của mình trở thành sự thật với mức chi phí thấp. Tuy nhiên, để “săn” được học bổng, bạn cần đạt một số điều kiện và biết cách tìm nguồn thông tin uy tín. Ngoài ra, các bước chuẩn bị hồ […]